O sprawiedliwości społecznej

Sprawiedliwość społeczna

Komentarz Daniela pod jednym z ostatnich wpisów zainspirował mnie do napisania tej notki. Daniel napisał:

(…) podatek to jest składka na państwo (armię, wywiad, policja, sądy, skromna administracja wcześniej wspomnianymi sprawami i jakaś reprezentacja, np. dwór królewski). To są policzalne kwoty i w takim państwie jak aktualna III RP wystarczyłoby składać się podatku pogłównym po 250 zł/mc przez każdego mężczyznę w wieku 18-65 lat. I tyle! Jest to tkz. podatek pogłówny i władzy państwa nie interesuje skąd te 250 zł co miesiąc weźmiesz.

Niestety III RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej i stąd masz m.in. podatki dochodowe (PIT, CIT), podatki od wartości dodanej, płacony przez tego co konsumuje dany produkt lub usługę, AKCYZY (paliwa, energia, używki, tzw. „towary luksusowe”), przymusowe składki na Zakład Utylizacji Szmalu, etc. Abyś mógł te wszystkie nowoczesne podatki płacić, to musisz je sobie sprawiedliwie wyliczyć, a III RP dostacza Ci (nam) cały system nieustających regulacji, przepisów, wytycznych, norm, wskaźników, zakazaów, nakazów, stymulacji, ingerencji, procedur, dotacji, subwencji, zasiłków i związanej z tm wszytskim dokumentacji, urzedów, instytucji. To jest jak dla mnie przerażające i chore do szpiku kości

Zacząłem zastanawiać się nad tą sprawiedliwością społeczną… Jaki jest jej mechanizm psychologiczny? Jak wpływa na nasze myślenie? Zastanówmy się.

Po pierwsze, żadnej moralnej i teologalnej zasługi z podatków płaconych na rzecz ubogich nie mamy. Dlaczego? Ponieważ zasługa występuje, gdy jałmużna jest dobrowolna. My jesteśmy do podatków przymuszeni. To wymuszony dobry uczynek, na zasadzie “Jasiu, przeproś Basię, albo dostaniesz wpiernicz”. Przeprosiny mało którego Jasia będą szczere. Widzimy tu różnicę między moralnością Boga, a moralnością państwa.

Dobrowolność i dobry uczynek zaczyna się w momencie, gdy człowiek z powodów moralnych, wiedząc jak omijać podatki, postanawia mimo wszystko je płacić. W mniejszym, czy większym zakresie, bo wszedł już na etap, gdy wysokość podatku jest jego wolnym wyborem.

Dlaczego wysokość podatku staje się wolnym wyborem, a nie jest odgórnie narzucona? Bo w zasadzie każda opcja staje się dobra. Zgodnie z prawem nie płacę VATu i mogę zadecydować, że aby być konkurencyjnym i inwestować w dobrą misję, chcę dalej go nie płacić. Ale – przykładowo – podatek od dochodów osobistych płacę na normalnych zasadach. Jedno i drugie jest w pełni zgodne z prawem.

Na co przeznaczane są podatki, aby była sprawiedliwość społeczna? Ubodzy dostają zasiłki, schorowani renty, a emeryci emerytury. Jak wiemy, w Polsce wszyscy oni dostają za mało na godne życie… Mimo to nie widzimy, aby reprezentanci tych grup masowo umierali z głodu, więc może nie jest aż tak źle? A może problem głodu nie jest dostatecznie nagłośniony i o tym się nie mówi?

Dlaczego wysokie podatki są szkodliwe? Na wiele sposobów. Jedna ze znanych mi osób bardzo ciężko pracuje, starając się spłacić długi i sprostać wymaganiom urzędników. Jest uciskana przez prawo z wielu stron: od strony podatków – jak każdy pracownik etatowy płacący gigantyczne ZUSy i dochodowy – oraz od strony branżowych wymogów prawnych.

Tych ostatnich nie ubywa. Powodują one, że aby spełniać wszystkie wymogi z czystym sumieniem, trzeba ogromną energię wkładać w kontrolę jakości dokumentacji, pilnowanie pracowników, a i tak odpowiada się w pełni za ich pomyłki – i można pójść za to siedzieć.

Jaki jest tego efekt? Osoba ta ciężko pracuje, od rana do nocy, w pracy, po pracy, w niedziele i święta.

Jak reaguje na to ludzka psychika? Wyniszczony katorżniczą pracą organizm domaga się “zadośćuczynienia”. U osoby przepracowanej pojawia się syndrom wynagrodzenia: “muszę to sobie wynagrodzić”. Myśl taka pojawia się na poziomie podświadomym, w układzie limbicznym, nie jest werbalizowana, chyba że jako wtórna reprezentacja pierwotnej potrzeby.

W efekcie osoba taka haruje jak wół, by utrzymać się na powierzchni, a zarobione pieniądze – zamiast spożytkować na regenerację, odpoczynek, urlop – wydaje na konsumpcję. Kupuje się ubrania, sprzęty, a w końcu niezdrową żywność: słodycze, alkohol, papierosy kolorowe napoje. Człowiek zaczyna poszukiwać relaksu w konsumpcji.

Jaki jest tego społeczny skutek? Jeden z nich to rosnąca kultura shoppingu i konsumpcjonizmu. W niedzielę, zamiast odpoczywać nad jeziorem i w lesie, chodzimy na spacery po centrach handlowych. Sam również zostałem wychowany w tej kulturze i doskonale ją rozumiem. Rozumiem też jednak, jak pięknie by było, gdyby było inaczej.

Co stałoby się, gdyby obniżyć podatki? Przykładowo, w USA nie ma podatku VAT. Jest podatek federalny (państwowy) oraz często występuje podatek stanowy. Nie ma jednak podatku od wartości dodanej, który u nas podraża wszystko o 23% (w Anglii o 20%…).

Otóż przede wszystkim firmy zyskałyby nagle parędziesiąt procent więcej pieniędzy na inwestycje. Państwo realizowałoby inwestycji mniej, za to firmy więcej. Warto zadać sobie pytanie: kto skuteczniej inwestuje i realizuje projekty inwestycyjne: urzędnicy i politycy – czy przedsiębiorcy i menedżerowie firm?

Drugim skutkiem byłby częściowy spadek cen, co miałoby przełożenie na szybsze zaspokojenie potrzeb osób takich, jak moja znajoma. Nie musiałyby już one tak ciężko pracować, aby wyjść na swoje i spłacić dług. Albo pracowałyby nadal, lecz spłaciły go szybciej.

Ponadto wzrósłby popyt na niektóre produkty, a więc wzrosłyby przychody. Czy wzrosłyby również dochody? Tak, ponieważ spadek cen nie wynika ze zmniejszenia się marży, lecz ze zmniejszenia podatku, który i tak wędrował do Urzędu Skarbowego.

Zakończę krótko: ciekawy jestem, co Ty o tym myślisz. Napisz w komentarzu.